De WABO, voluit de Fa. Werkhovensche Autobusonderneming, is een busbedrijf in Wijk bij Duurstede (vanaf 1936, daarvoor Werkhoven) dat tussen 1930 en 1981 een aantal lijndiensten verzorgt tussen Wijk bij Duurstede - Utrecht enerzijds en Wijk bij Duurstede - Doorn anderzijds. Aanvankelijk bestaat ook nog het traject Amersfoort - Doorn, dat in 1939 is overgedaan aan de NBM te Zeist. In het najaar van 1981 kan de WABO niet meer op eigen benen staan en het lijnennet gaat over naar Centraal Nederland, het fusiebedrijf waar de NBM in 1973 is in opgegaan.

Zie ook: Met de bus mee, deel 3: Van de Marne naar de Meuse, H. Verhoeff - Uitgeverij De Alk - ISBN 9789060133378
Zie ook: Verdere informatie over dit bedrijf
Zie ook: WABO op Langs de wegen, gearchiveerd 7 april 2014
tekst en fusiediagram: autobussenwebsite.nl

Wadloper, bijnaam voor het dieselhydraulisch treinmaterieel uit 1981. De naam Wadloper wordt via een prijsvraag uit 1983 de officiële naam voor het materieel. De naam zal op dezelfde wijze als de namen Koploper, Railhopper en Sprinter naast het NS-logo worden aangebracht.
tekst: autobussenwebsite.nl

Wagenaar, voluit R. Wagenaar is vanaf 1924 een bedrijf dat vanuit Nes busdiensten verzorgt op het oostelijke gedeelte van het eiland Ameland. Het westelijke gedeelte neemt de HABO voor haar rekening.
In 1959 worden de afmeerpieren voor de boten zowel op het vasteland als op het eiland verlengd, zodat niet meer op de vloed hoeft te worden gevaren, maar volgens vaste tijden. Dat betekent dat ook de autobusdienst volgens een vaste dienstregeling kan worden uitgevoerd.
In 1967 wordt de dienst van Wagenaar samen met de HABO toegevoegd aan het lijnennet van de NOF.
Zie ook: Met de bus mee, deel 3: Van de Marne naar de Meuse, H. Verhoeff - Uitgeverij De Alk - ISBN 9789060133378
tekst: autobussenwebsite.nl

W.C. Tensen is van 1930 t/m 1980 een autobusbedrijf dat het vervoer verzorgt in het oostelijk deel van Utrecht. Als huisstijl wordt al spoedig een donkerrode kleur gekozen, wat tot het eind in 1980 standhoudt. Vanaf 1937 is Tensen een trouw afnemer van Volvo. In 1980 wordt het westelijke lijnennet opgeslokt door Centraal Nederland en het oostelijke net door de VAD. Het wagenpark gaat in zijn geheel over naar de VAD.
Zie ook: Met de bus mee, deel 3: Van de Marne naar de Meuse, H. Verhoeff - Uitgeverij De Alk - ISBN 9789060133378
Zie ook: Verdere informatie over dit bedrijf
tekst: autobussenwebsite.nl

Werkspoor N.V., voluit: Koninklijke Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en Spoorwegmaterieel, bedrijf dat zich tussen 1928 en 1989 bezighoudt met divers(e) autobuscarrosserieën en rollend materieel voor het openbaar vervoer. Bij Werkspoor wordt de antireflex-voorruit voor de Bolramer-streekbus uitgedacht. Divers treinmaterieel, waaronder mat '46, mat '54 en mat '64 wordt ook door Werkspoor gebouwd.
tekst: autobussenwebsite.nl

Westnederland, voluit: Verenigd Streekvervoer WestNederland, tram- en busmaatschappij van 1968 t/m 1994 opererend vanuit Waddinxveen, na 1990 vanuit Boskoop. In 1968 ontstaan na een fusie tussen de WSM in Den Haag en de Citosa in Waddinxveen, waarbij Van Gog, oorspronkelijk opererend vanuit Capelle aan den IJssel, reeds als dochteronderneming in oktober 1967 aan de Citosa wordt toegevoegd, waarbij het na de fusie als dochterbedrijf van Westnederland blijft fungeren om alsnog in 1974 te worden ingelijfd. Vervoersonderneming De Twee Provincën in Rotterdam (bestaande uit De Vereeniging, ESOO, Ro/dL en RAGOM) volgt eveneens in 1974, waarop de VAGU uit Oudewater de laatste is die zich in 1987 aansluit. Het Utrechtse gedeelte (inclusief materieel) gaat in het voorjaar van 1994 over naar het bedrijf Midnet, terwijl het Leidse en Haagse gedeelte (ook weer inclusief materieel) van NZH overgaat naar Westnederland. In het najaar van 1994 volgt er een fusie met de Zeeuwse ZWN tot de nieuwe ZWN-Groep.



tekst en fusiediagram: autobussenwebsite.nl

Whisper, benaming voor een autobus, waarbij de verbrandingsmotor is vervangen door een dieselgenerator en een batterijenmatrix. Deze drijven op hun beurt weer een tweetal elektromotoren aan, die ieder een achterwiel van de bus aandrijven (wielnaafmotor). De Whisperbussen zijn ontlastend voor het milieu en ze zijn ook stiller dan conventionele dieselbussen. Als voorbeeld heeft E-traction, de bouwer van de Whisperbussen, een tweetal bussen omgebouwd tot Whisper, nl. een Den Oudsten X97 (voorheen van de RET) en Berkhof Ambassador 200.

tekst: autobussenwebsite.nl

Wielbasis, de afstand tussen de voor- en achterwielen van een bus. Bij een trambus is de wielbasis altijd korter dan de werkelijke lengte van de bus, omdat de voor- en achteroverbouw niet wordt meegerekend. De wielbasis bij een draaistel voor trams en treinen wordt radstand genoemd.
tekst: autobussenwebsite.nl

J. van de Wijngaard is een busbedrijf die vanaf 1945 autobusdiensten verzorgt op de lijn Utrecht - Jutphaas - IJsselstein voor de Vereeniging op de vergunning van de overkoepelende organisatie De Twee Provinciën. Aanvankelijk doet Van de Wijngaard dat vanaf de lente van 1922 op een eigen vergunning om te concurreren met de bootlijn van de Vereeniging. Er komt samenwerking met die maatschappij als ook de Vereeniging ertoe overgaat om een autobusdienst op te starten. In de oorlog wordt de vergunning voor Van de Wijngaard ingetrokken, waarop deze na de oorlog als onderaannemer voor de Vereeniging gaat werken. In 1965 trekt Van de Wijngaard zich terug en komen de lijnen onder rechtstreekse verantwoordelijkheid van de Vereeniging.
Zie ook: Met de bus mee, deel 3: Van de Marne naar de Meuse, H. Verhoeff - Uitgeverij De Alk - ISBN 9789060133378
Zie ook: Verdere informatie over dit bedrijf
tekst: autobussenwebsite.nl

Wright, Carrosseriebouwer in het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittanië en Noord-Ierland. In Nederland is Wright bekend van de carrosserietypes Cadet en Commander die veel bij busvervoerder Arriva te zien zijn. In het thuisland rijden o.a. ook de Eclipse, de Solar en de Pulsar. Ook de nieuwe Londense dubbeldekker komt uit de fabriek van Wright.

tekst: autobussenwebsite.nl

De WSM, voluit de NV Westlandsche Stoomtramweg-Maatschappij, is van 1881 t/m 1968 een bedrijf voor openbaar vervoer, gevestigd in Loosduinen (Den Haag), dat per tram en bus enkele lijnen verzorgt in het Westland.
In 1941 worden de lijnen van de VIOS (Vooruitgang Is Ons Streven) te Wateringen aan het net van de WSM toegevoegd. In 1947 volgt een overname van de lijn Delft - Rotterdam van de RET. In 1968 volgt samen met de Citosa/Van Gog een fusie tot het nieuwe bedrijf Westnederland, dat aanvankelijk net zoals voorganger Citosa gevestigd is in Waddinxveen, na 1990 in Boskoop.

Zie ook: Met de bus mee, deel 3: Van de Marne naar de Meuse, H. Verhoeff - Uitgeverij De Alk - ISBN 9789060133378
Zie ook: Verdere informatie over dit bedrijf
Zie ook: Verdere informatie over de VIOS
tekst: autobussenwebsite.nl

X97, type carrosserie van Den Oudsten. Deze lagevloerbus wordt geen succes, omdat het vermogen te gering is. Er is nog wel een proefexemplaar bij het bedrijf E-traction dat bezig is met de ontwikkeling met een door elektromotoren aangedreven bus. Zie ook bij Whisper.
tekst: autobussenwebsite.nl

X-Press, zie bij BOVA X-Press.

tekst: autobussenwebsite.nl

De ZABO, voluit de N.V. Zwijndrechtse Autobusonderneming te Ridderkerk, ontstaan in de jaren dertig. In vroeger jaren ook bouwer en medegezichtsbepalend voor diverse carrosseriën op DAF- en Volvo-chassis. Bussen van de ZABO hebben ondermeer gereden bij de BBA, de NWH en W.C. Tensen.
tekst: autobussenwebsite.nl

ZHESM-materieel, elektrisch reinmaterieel van de Zuidhollandse Electrische Spoorwegmaatschappij, bedoeld voor de Hofpleinlijn, gebouwd door fabrikant J.J. Beijnes. In de oorlog worden veel rijtuigen naar Duitsland afgevoerd. Diverse tussenrijtuigen worden in de jaren '50 nog ingezet in stoomtreindiensten, daarna worden ze afgevoerd. Van een motorrijtuig is één exemplaar bewaard gebleven in het Spoorwegmuseum in Utrecht.
tekst: autobussenwebsite.nl

Zichtkaart, kaart dat in eerste instantie bij een OV-chipkaart wordt gevoegd op trajecten waar de chipkaart nog niet gebruikt kan worden. De zichtkaart laat zien welk(e) reisproduct(en) er op de chipkaart staat (staan). In 2012 zijn in bepaalde gebieden busabonnementen (sterabonnementen) alleen als zichtkaart verkrijgbaar.
tekst: autobussenwebsite.nl

Zomerzwerfkaart, kaart dat in eerste instantie bij een OV-chipkaart wordt gevoegd op trajecten waar de chipkaart nog niet gebruikt kan worden. De zichtkaart laat zien welk(e) reisproduct(en) er op de chipkaart staat (staan). In 2012 zijn in bepaalde gebieden busabonnementen (sterabonnementen) alleen als zichtkaart verkrijgbaar.
tekst: autobussenwebsite.nl

Een zone is een gebied aangeduid met een viercijferige code, waarin een strip op een strippenkaart geldig is. Op de strippenkaart dient het aantal strippen gestempeld te worden welke overeenkomt met het aantal af te leggen zones + één basisstrip (in de praktijk stempelt de chauffeur de laatste strip af). Er geldt een maximum van 20 strippen in 3,5 uur reistijd, ook als er meer dan 20 zones achterelkaar gereisd wordt. In 2011, als de strippenkaart niet meer geldig is, worden zones alleen nog voor sterabonnementen gebruikt.
tekst: autobussenwebsite.nl

De Zuidooster, voluit de Zuidooster Autobusdiensten is een busmaatschappij van 1949 t/m 1995. In 1995 volgt er een fusie met de VSL tot de Hermes-Groep.

Zie ook: Met de bus mee, deel 3: Van de Marne naar de Meuse, H. Verhoeff - Uitgeverij De Alk - ISBN 9789060133378
Zie ook: Verdere informatie over dit bedrijf
tekst: autobussenwebsite.nl

Zuidtangent, HOV-snelbus van Amsterdam-Zuidoost - Haarlem v.v. Het materieel van de Zuidtangent bestaat van 2001 t/m 2007 uit gelede Van Hool-bussen uitgevoerd in rood-/grijs, vanaf 2007 worden dit gelede bussen Citaro van Mercedes-Benz. Het volledige assortiment van strippenkaarten en abonnementen is geldig op deze snelbus. In 2012 zijn deze nationale vervoerbewijzen niet meer geldig en dient er met de OV-chipkaart te worden betaald.


tekst: autobussenwebsite.nl

Zwartrijden, gebruikmaking van het openbaar vervoer zonder geldig vervoersbewijs.
tekst: autobussenwebsite.nl

ZWH, voluit: N.V. Autobedrijf "De Zuidwesthoek", busmaatschappij in Balk van 1941 t/m 1974. Verzorgt lijnen in twee vervoersgebieden, te weten Zuidwest-Friesland en het noorden van de Noordoostpolder. In 1974 wordt de ZWH overgenomen door de FRAM.
Zie ook: De ZWH-bus, een hele onderneming, M.C. van der Goot - Eigen uitgave - ISBN 9789099584622
Zie ook: Met de bus mee, deel 3: Van de Marne naar de Meuse, H. Verhoeff - Uitgeverij De Alk - ISBN 9789060133378
Zie ook: Verdere informatie over dit bedrijf
tekst: autobussenwebsite.nl

Zuidwest Nederland, busmaatschappij van 1978 t/m 1995. In 1978 ontstaan n.a.v. een fusie tussen de RTM, SW en ZVTM. In 1995 fuseert ZWN samen met Westnederland tot de ZWN-Groep. Aangezien in 1994 het Leidense deel van de NZH bij Westnederland wordt gevoegd, komt ook dit gebied terecht bij de ZWN-Groep. De Nieuwegeinse vestiging van Westnederland gaat over naar Midnet.

tekst: autobussenwebsite.nl

ZWN-Groep, busmaatschappij van 1995 t/m 1999. Ontstaan uit een fusie tussen ZWN (Zeeland) en Westnederland, waarbij de naam ZWN overgenomen wordt.

tekst: autobussenwebsite.nl